Resmi Ortaöğretim Kurumlarında Görev Yapan Okul Yöneticilerinin ve Öğretmenlerin Ast-Üst İlişkilerine Yönelik Algıları

##plugins.themes.academic_pro.article.sidebar##

Yayınlanmış Haz 21, 2024
Download
PDF
Statistic

İstatistikler

Ölçüm Çağrılıyor ...
Cilt 4 Sayı 1 (2024): Haziran 2024

##plugins.themes.academic_pro.article.main##

İbrahim Cumhur Erdoğan
Milli Eğitim Bakanlığı
https://orcid.org/0000-0003-4212-7010
Ali Sabancı
Akdeniz Üniversitesi
https://orcid.org/0000-0002-2508-7339

Özet

Bu araştırmanın amacı ortaöğretim kurumlarında görev yapan okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin ast-üst kavramlarına ilişkin algılarını tespit etmektir. Araştırma nitel araştırma yönteminde ve olgubilim (fenomoloji) desenindedir. Araştırmada veri toplamak amacıyla görüşme tekniği, veri toplama aracı olarak da yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubu, 2021-2022 eğitim-öğretim yılında Antalya ili 5 merkez ilçelerinde bulunan resmi ortaöğretim kurumlarından fen liseleri, Anadolu liseleri ve Anadolu imam-hatip liselerinde görev yapan müdür, müdür yardımcısı ve öğretmenlerden maksimum çeşitlilik yöntemi kullanılarak oluşturulmuştur. Araştırmaya 5 müdür, 8 müdür yardımcısı ve 12 öğretmen katılmıştır. Araştırmanın sonucunda müdür yardımcıları ve öğretmenlerin algılarına göre ast-üst ilişkisinin askeri disiplindeki gibi sert bir yapısının olmadığı ortaya çıkmıştır. Okul müdürlerinin karar alma sürecinde herkesin katılımını istemelerine rağmen çoğunlukla kendi istediği kararları aldıkları görülmüştür. Okul müdürleri astlarına yönelik demokratik liderlik sergilediklerini düşünmektedirler. Ancak müdür yardımcıları ve öğretmenlerin algılarına göre okul müdürlerinin otokratik liderlik özellikleri sergiledikleri belirlenmiştir. Planlamalar yapıldıktan sonra okul müdürlerinin sürecin takibini genellikle müdür yardımcılarından bekledikleri ortaya çıkmıştır. Örgütleme süreci içerisinde okul müdürlerinin, müdür yardımcılarının görevlendirilmesi için konuya ilişkin deneyimlerini ve isteklerini göz önüne alırken öğretmenlerin görevlendirmesi için daha çok becerilerini ve yeteneklerini göz önüne aldıkları tespit edilmiştir. İletişim sürecinde yöneticilerin, astları ile iletişim açısından bir sıkıntı yaşamadıklarını ancak sorunlarının çözümünde çok da yardımcı olmadıkları görülmüştür. Yöneticilerin günlük selamlaşmalar ve özel günlerdeki kutlamaların dışında moral ve motivasyon arttırıcı özel bir çabanın içinde olmadıkları görülmüştür. Bazı okul müdürlerinin müdür yardımcıları ve öğretmenlerle aynı fikirde olmadıkları durumlarda kendi fikirlerini uyguladıkları ortaya çıkmıştır.

##plugins.themes.academic_pro.article.details##

TrDoi
https://trdoi.org/10.27579808/e-ijpa.117
Creative Commons License

Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License ile lisanslanmıtır.

Atıf için
Erdoğan, İbrahim C., & Sabancı, A. (2024). Resmi Ortaöğretim Kurumlarında Görev Yapan Okul Yöneticilerinin ve Öğretmenlerin Ast-Üst İlişkilerine Yönelik Algıları . E-Uluslararası Pedandragoji Dergisi, 4(1), 1–26. Erişim bağlantısı: https://e-ijpa.com/index.php/pedandragoji/article/view/117

Referanslar

  1. Akyol, B. (2013). Üniversitelerdeki örgütsel adalet olgusunun öğretim elemanları algılarına göre yönetim süreçleri açısından değerlendirilmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale, Türkiye.
  2. Aşkun, İ. C. (1978). İşgören. Bayteş Yayıncılık.
  3. Atatürk Araştırma Merkezi (2006). Atatürk’ün söylev ve demeçleri. Ankara
  4. Aydın E. (2019). Temel eğitim kurumları yöneticilerinin görüşlerine göre yönetim süreçlerinin değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya Türkiye
  5. Aydin S. (2019). Öğretmenlerin görüşlerine göre okul yöneticilerinin yönetim süreçlerini kullanma becerilerinin okul iklimine etkisi (Kocaeli ili örneği) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun, Türkiye
  6. Bilici, S. C. (2019). Örnekleme yöntemleri. H. Özmen ve O. Karamustafaoğlu. (Editörler). Eğitimde araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Yayıncılık, 56-78
  7. Bozan M. (2002). Merkeziyetçi yönetimden yerinden yönetime geçişte alternatif yaklaşımlar (Milli Eğitim Bakanlığı Örneği) (Yayımlanmamış doktora tezi). İnönü Üniversitesi, Malatya, Türkiye
  8. Bozdoğan, K. ve Sağnak, M. (2011). İlköğretim okulu müdürlerinin liderlik davranışları ile öğrenme iklimi arasındaki ilişki. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 137-145.
  9. Bucak, E. B. (2002). Abant İzzet Baysal Üniversitesinde örgüt iklimi: "Yönetimde ast üst ilişkileri". Muğla Üniversitesi SBE Dergisi. (7)
  10. Bursalıoğlu, Z. (2021). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. (21. Baskı). Pegem Akademi.
  11. Bursalıoğlu, Z. (2020). Eğitim yönetiminde teori ve uygulama. (15. Baskı). Pegem Akademi.
  12. Bülbül, S. (2019). Okul müdürlerinin kullandıkları etkileme taktikleri ile öğretmenlerin işe tutkunluk düzeyleri arasındaki ilişki (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Uşak Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak, Türkiye
  13. Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş., Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri (21. Baskı). Pegem Akademi.
  14. Coşkun Z. (2006). Okul müdürlerinin yönetim süreçleri ile ilgili davranışlarının öğretmen verimliliği üzerine etkisi konusunda öğretmen ve okul müdürlerinin görüşleri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Beykent Üniversitesi, İstanbul, Türkiye
  15. Creswell, J. W. (2007). Qualitative inquiry & research design: Choosing among five approaches (2nd edition). Sage
  16. Demirel, Ö. (Ed.). (2022). Eğitimde yeni yönelimler. Pegem Akademi.
  17. Demirtaş, H. ve Güneş, H. (2002). Eğitim yönetimi ve denetimi sözlüğü. Anı Yayıncılık
  18. Dinçer, M. (1997). Eğitim yönetimine giriş. Ege Üniversitesi Basımevi.
  19. Erçetin, Ş. (1993). Ast üst ilişkileri (Okul müdürü ve öğretmenlerin birbrilerini etkilemekte kullandıkları güçler). Şafak Matbaacılık.
  20. Erdoğan, İ. (1998). Araştırma dizaynı ve istatistik yöntemleri. Emel Matbaası.
  21. Erdoğan, İ. (2008). Eğitim ve okul yönetimi. Alfa Yayıncılık
  22. Fayol, H. (2005). Genel ve endüstriyel yönetim. (A. Çalıkoğlu Çev.). Adres Yayın (Orijinal eserin basım tarihi, 1916).
  23. Fişek, K. (2011). Yönetim. Kilit
  24. French, J. P. ve Raven, B. (1959). The bases of social power. Institute For Social Resaearcrh.
  25. Güleş, H. (2016). Öğretmen görüşlerine göre okul yöneticilerinin ilişki davranışları ve kullandıkları politik taktiklerin incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir, Türkiye.
  26. Gürsel, M. (2003). Okul yönetimi. Mikro Yayınları.
  27. Gürüz, D. ve Özdemir Yaylacı, G. (2007). İletişimci gözüyle insan kaynakları yönetimi. MediCat.
  28. Ilgar, L. (2005). Eğitim yönetimi, okul yönetimi, sınıf yönetimi. Beta Yayınları.
  29. Karagöz, B. K (2006). Okul yöneticilerinin yönetim süreçleri açısından karşılaştıkları problemler (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Trakya Üniversitesi, Edirne, Türkiye
  30. Kıymaz, Ç. (2020). Lise öğretmenlerinin okul müdürlerinin liderlik davranışlarına ilişkin algıları (Acıpayam özeli) (Tezsiz yüksek lisans projesi). Pamukkale Üniversitesi, Denizli, Türkiye
  31. Koşar, S., Pehlivan, Ü. (2020). İlköğretim kurumu yöneticilerinin kullandıkları etkileme taktikleri ile öğretmenlerin örgütsel bağlılığı arasındaki ilişki. Eğitim ve Bilim, 45(201).
  32. More, H.W. ve Wegener, W.F. (1992). Behavioral police mamagement, New York: Macmillan Publishing Company.
  33. Öcal, H. (1996). Okul müdürlerinin yönetsel işlevi ve güdüleme (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara, Türkiye.
  34. Özcenay, T. (2017). Okul yöneticilerinin kullandıkları güç kaynaklarına ilişkin yönetici ve öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Yakındoğu Üniversitesi, Kıbrıs.
  35. Özdemir, E. (2003). Liderlik ve etik. Uludağ Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 151-168.
  36. Resmi Gazete (1974), Milli eğitim temel kanunu. T.C. Resmi Gazete, 14574, 14 Haziran 1974.
  37. Resmi Gazete (2021), Millî Eğitim Bakanlığına bağlı eğitim kurumlarına yönetici Seçme ve görevlendirme yönetmeliği, T.C. Resmi Gazete, 31386, 2 Mayıs 2021.
  38. Resmi Gazete (2022), Millî Eğitim Bakanlığı disiplin amirleri yönetmeliği. T.C. Resmi Gazete, 31707, 2 Ocak 2022.
  39. Sertkaya, F. (2016). Zümre öğretmenler kurulu çalışmalarının yönetim süreçleri açısından değerlendirilmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın, Türkiye.
  40. Şimşek, M.Ş., Çelik A. Ve Akgemci T. (2019). Davranış Bilimleri. Eğitim Yayınevi.
  41. Strateji Geliştirme Başkanlığı. (2022, Mart). Kurum türlerine göre özet veriler T.C. Millî Eğitim Bakanlığı, Strateji Geliştirme Başkanlığı. https://istatistik.meb.gov.tr/OzetlerKurumTuru/Index
  42. Taş, A., Çelik K. ve Tomul, E. (2007). Yenilenen ilköğretim programının uygulandığı ilköğretim okullarındaki yöneticilerin liderlik tarzları. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22 (2), 85-98.
  43. Taşar, H. H. (2009). Merkeziyetçi yönetim yapısının kamu okulları üzerinde bıraktığı olumsuz etkiler. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(2), 108-119.
  44. Taymaz, H. (2011). Okul yönetimi (10. Baskı). Pegem Yayınevi.
  45. Tekben, İ. ve Koşar, D. (2019). Ortaöğretim kurumlarında görev yapan müdürlerin kullandıkları etkileme taktikleri ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(3), 987-1007. doi: 10.17679/inuefd.596949
  46. Terzi, A. R. ve Kurt, T. (2005). İlköğretim okulu müdürlerinin yöneticilik davranışlarının öğretmenlerin örgütsel bağlılığına etkisi. Milli Eğitim Dergisi,166, 98-113.
  47. Toprakçı, E. (2001a). Okul müdürlerinin planlama yeterliği. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 57-67.
  48. Toprakçı, E. (2001b). Okul müdürlerinin iletişim yeterliği. Yaşadıkça Eğitim Dergisi, 71(71), 29-33. Erişim: http://journals.iku.edu.tr/yed/index.php/yed/issue/view/86/83
  49. Toprakçı, E. (2001c). Okul müdürlerinin örgütleme yeterliği. Kırşehir Eğitim Fakültesi 2(3), 31-39.
  50. Toprakçı, E. (2002). Okul yöneticilerinin eşgüdümleme yeterliliği. Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(3), 87-94.
  51. Tutar, H (2003). Örgütsel iletişim. Seçkin Yayıncılık.
  52. Türk Dil Kurumu. (t.y.). Ast. İçinde Güncel Türkçe sözlük. Erişim tarihi: Aralık 3, 2023, https://sozluk.gov.tr/
  53. Türk Dil Kurumu. (t.y.). Güç. İçinde Güncel Türkçe sözlük. Erişim tarihi: Aralık 3, 2023, https://sozluk.gov.tr/
  54. Yaman, E. ve Irmak, Y. (2010). Yöneticiler ve öğretmenler arasındaki güç mesafesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 7(13), 164-172.
  55. Yanar, A. İ., & Toprakcı, E. (2022). Yönetim süreci döngü ve öğelerini kullanabilme ölçek bataryası’nın (YÖSDÖKÖ-B) geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 13(6), 173-193. https://doi.org/10.19160/e-ijer.1203763
  56. Yeşilbaş, Y. (2018). Okul müdürlerinin kullandıkları güç kaynakları: bir karma yöntem çalışması (Aydın ili Efeler ilçesi örneği) (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Aydın Üniversitesi, Aydın, Türkiye.
  57. Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
  58. Yukl, G. (1994). Örgütlerde liderlik. Nobel Akademik Yayıncılık.